Uluslararası koruma kapsamındaki yabanıcların çalışma izni


YUKK tasarısının “uluslararası koruma” başlığı altında bulunan üçüncü bölümünde, uluslararası koruma kapsamında bulunan yabancıların hak ve yükümlülüklerine yer verilmektedir. Uluslararası koruma, tarasıda mülteci, (12) şartlı mülteci (13) veya ikincil koruma (14) statüsünü ifade etmektedir. (15) Tasarının 89. maddesi dördüncü bendi, uluslararası koruma kapsamında bulunan yabancıların Türkiye’de iş piyasasına erişimleri ile ilgili hükümleri içermektedir. 4817 sayılı kanun ve uygulama yönetmeliğinin mevcut hükümlerince, ‘2510 sayılı İskan Kanununa göre muhacir, mülteci veya göçebe olarak kabul edilen yabacılara’ istisnai çalışma izni verilebilir. (16) Yönetmeliğin 7. maddesi dördüncü fıkrası uyarınca ‘İçişleri Bakanlığınca mülteci veya sığınmacı statüsü verilmiş yabancılardan ikamette süre koşulu aranmaz’. Ayrıca mülteci ve sığınmacı statüsü verilmiş yabancıların başvurularının değerlendirilmesinde, Bakanlık, yönetmeliğin 13. maddesi 4. fıkrasında yer alan ‘işin özel niteliğini gösterir bilgiler ile yabancının eğitim durumu, çalışacağı işyerinin ulusal ekonomiye katkısı ve bu niteliklere uygun ücret düzeyi ile istihdam durumunu’ dikkate almaz.

YUKK tasarısı, 123. madde 5(b) bendi uyarınca “uluslararası koruma başvurusunda bulunan ve İçişleri Bakanlığınca şartlı mülteci statüsü verilen yabancı ve vatansız kişilere,” 4817 sayılı kanun gereğince öngörülen sürelere bakılmaksızın, istisnai çalışma izni başvurusunda bulunabilme imkanı getirilmiştir. Tasarının 89. maddesi 4. bendi, mülteci ve ikincil koruma statüsündeki yabancıların, kanunla belirlenen yabancılara yasaklanmış meslekler haricinde (17) diğer mesleklerde çalışabilmelerine olanak sağlamaktadır. 89. maddenin 4. bendi uyarınca ‘mülteci veya ikincil koruma statüsü sahibi kişiye verilecek kimlik belgesi, çalışma izni yerine de geçer ve bu durum kimlik belgesine yazılır.’ (18) Tasarıya göre mülteci ve ikincil koruma statüsünde bulunan yabancıların iş piyasasına erişimleri, 4817 sayılı kanunun 11. maddesi ile uyumlu şekilde iş piyasasındaki durum ve çalışma hayatındaki gelişmeler ile istihdama ilişkin sektörel ve ekonomik şartların gerekli kıldığı hâllerde, belirli bir süre için, tarım, sanayi veya hizmet sektörleri, belirli bir meslek, işkolu veya mülki ve coğrafi alan itibarıyla sınırlandırılabilir. (19) Fakat bu sınırlandırmaların, Türkiyenin de taraf olduğu 1951 tarihli Mültecilerin Hukukî Durumuna Dair Sözlesme (20)’nin 17. maddesinin 2. fıkrası ile uyumlu olarak Türkiye’de üç yıl ikamet eden veya Türk vatandaşıyla evli olan ya da Türk vatandaşı çocuğu olan mülteci ve ikincil koruma statüsü sahipleri için uygulanmayacağı da tasarıda yer almaktadır. (21) YUKK tasarısı ayrıca uluslararası koruma başvurusu sahiplerinin ve şartlı mültecilerin, uluslararası koruma başvurusundan itibarenaltı ay sonra çalışma izni almak için başvuruda bulunabilmelerini öngörmektedir. (22)